Lokale journalistiek niet rendabel? Laten we het dan anders organiseren!
Lokale nieuwsvoorziening is van wezenlijk belang voor onze democratie. Om te voorkomen dat iets waardevols verloren gaat, pleiten wij, een aantal betrokken Noorderlingen, voor een model waarbij burgers, samen met journalisten, zélf de touwtjes in handen hebben.
Onlangs zette NDC mediagroep, uitgever van onder meer Dagblad van het Noorden, Leeuwarder Courant en Friesch Dagblad, de huis-aan-huis-bladen in de verkoop. Lokale journalistiek blijkt voor grote mediabedrijven financieel niet rendabel: bij burgers is er weinig bereidheid voor lokaal nieuws te betalen en ondernemers adverteren steeds vaker op online platforms.
Tegelijkertijd is de maatschappelijke waarde van lokaal nieuws groot. Verhalen over plaatselijke gebeurtenissen en ervaringen van wijk- en dorpsgenoten zijn essentieel voor de cohesie in de regio. Maar evenals artikelen die verder reiken dan de waan van de dag en diepgravende onderzoeksjournalistiek dreigen deze in de huidige markt ondergesneeuwd te raken.
Lokale en regionale media geven mensen een podium, vertellen verhalen, verbinden, agenderen, vermaken, onderzoeken, zwengelen het debat aan, verdiepen en controleren. Zij leveren daarmee een constructieve bijdrage aan de dialoog over de toekomst, met betrouwbare informatie die de lokale samenleving voedt en verbindt. Je moet als burger immers weten wat er speelt om daar iets van te kunnen vinden.Dat is extra belangrijk in een tijd waarin participatie het toverwoord is en desondanks veel mensen zich niet gehoord voelen.
De toekomst van de huis-aan-huis-bladen is door het besluit van NDC onzeker geworden. Daarom is dit hét moment om samen te investeren in eigentijdse, relevante en toegankelijke lokale journalistiek, waarin veel ruimte is voor de stem van de burger. Wij pleiten voor een model waarin professionele journalisten samenwerken met burgers via de dorps- en wijkkranten en lokale en regionale online platforms, en daarnaast met stagiairs, studenten en lokale omroepen. Gezamenlijk kunnen zij zorgen voor een dagelijkse stroom divers nieuws dat context, duiding en verdieping biedt.
Op zo’n online platform kunnen burgers, overheid en maatschappelijke partners met elkaar in gesprek gaan over actuele thema’s die de samenleving raken. Ook zien we samenwerkingen voor ons met het middelbaar en hoger onderwijs, waar burgerschapsvorming terecht steeds meer aandacht krijgt. De Media Innovatie Campus in Leeuwarden kan als model inspiratie bieden voor het hele Noorden.
De overheid zou, in plaats van meer te investeren in eigen communicatie, beter kunnen focussen op het ontwikkelen van breed mediabeleid, dat de kwaliteit van de journalistiek en de informatievoorziening van burgers versterkt. Ook moeten we anders kijken naar het financieringsmodel van de lokale journalistiek. We denken aan een mix van publiek en privaat geld: leden, fondsenwerving, crowdfunding en advertentie-inkomsten, in combinatie met (rijks)bijdragen, samenwerkingen en opdrachten vanuit de overheid, het onderwijs, bedrijfsleven en organisaties.
Wij zien de lokale journalistiek als onmisbaar en publiek goed. Daarbij past de vorm van een coöperatie of stichting zonder winstoogmerk, waarbij de makers en afnemers van het product ook de eigenaren zijn. Het gaat er om om voldoende rendement te behalen om de kerntaak – kwaliteitsjournalistiek die bijdraagt aan geïnformeerde en betrokken inwoners – overeind te houden, evenals pluriformiteit, onafhankelijkheid en toegankelijkheid.
We roepen iedereen op om hier samen met ons de schouders onder te zetten. Door de lokale journalistiek bottom-up, vanuit de betrokkenheid van burgers en journalisten te organiseren, kunnen we voorkomen dat we iets wezenlijks verliezen. Want lokale journalistiek is net als zuurstof: je merkt pas hoezeer de samenleving het nodig heeft als het er niet meer is.
Marcel Broersma, Xandra Groenewold, Siem Jansen, Joëlle Swart & Liesbeth van de Wetering